Een veelgestelde vraag van beginnende fotografen is wat een stop is bij fotografie.
Als het goed is weet je ondertussen dat de belichting te maken heeft met het diafragma, de sluitertijd en de ISO, ook wel de belichtingsdriehoek genoemd.
Al deze elementen worden op een andere manier weergegeven. Het concept “stops” werd uitgevonden als een handige manier om de 3 elementen met elkaar te vergelijken.
In de fotografie wordt een stop vaak niet goed begrepen, het klinkt allemaal te ingewikkeld. Het is echter heel simpel:
Een stop is een verdubbeling of halvering van de hoeveelheid licht dat de sensor van de camera bereikt bij het maken van een foto.
Wanneer je iemand hoort zeggen dat hij de belichting met 1 stop gaat verhogen, bedoelt hij dus dat hij de belichting op de foto gaat verdubbelen in vergelijking met de vorige foto.
Stops en diafragma
Het diafragma wordt aangegeven met f-getallen die de diameter van het diafragma aangeeft. Soms wordt dit ook wel een f-stop genoemd. Een lager f-getal zorgt voor een grotere opening en geeft dus meer licht, terwijl een hoger f-getal voor een kleinere opening zorgt en minder licht.
Door de manier waarop f-getallen zijn berekent staat een stop niet gelijk aan het verdubbelen of halveren van het f-getal. Je moet een f-getal vermenigvuldigen of delen door 1.41 (wortel van 2).
Voorbeeld: Wanneer je van f/16 naar f/11 gaat vergroot je de opening met 1 stop omdat 16 delen door 1.41 uitkomt op 11.
Het klinkt allemaal wat ingewikkeld maar je kunt het best onderstaande rijtje uit je hoofd leren, hier zit telkens 1 stop tussen. Dit zijn niet alle waarden die er bestaan, maar zo krijg je een goed idee van wat een stop is.
Stops en sluitertijd
Met de sluitertijd bepaal je hoelang de sluiter geopend is wanneer je een foto maakt. Hoe langer de sluiter open is, hoe meer licht er op de sensor kan komen. De sluitertijd verdubbelen of halveren zorgt voor een verhoging of verlaging van 1 stop.
Voorbeeld: Wanneer je de sluitertijd van 1/100 van een seconden aanpast naar 1/200 van een seconden, dan halveer je de hoeveelheid licht dat naar binnen kan. Je kunt dan zeggen dat je de belichting met 1 stop hebt verlaagd.
Een ander voorbeeld is wanneer je de sluitertijd van 1/60 naar 1/30 aanpast. Je verdubbeld dan de hoeveelheid licht dat op de sensor komt en je verhoogd je belichting met 1 stop.
Het is verstandig om onderstaand rijtje uit je hoofd te leren om te weten wat 1 stop is. Op de afbeelding staan niet alle stops die er zijn voor de sluitertijd, het gaat erom dat je een goed idee krijgt wat 1 stop is.
Stops en ISO
De ISO bepaald hoe gevoelig de sensor van je camera voor licht is. Wanneer je de ISO hoger instelt en de lichtgevoeligheid van de sensor toeneemt, kun je met minder licht toch dezelfde belichting op de foto krijgen.
Dit houdt in dat je het diafragma kleiner kunt maken of de sluitertijd sneller in dezelfde omstandigheden.
Bij de ISO moet je het getal verdubbelen of halveren voor 1 stop belichting meer of minder.
Voorbeeld: Wanneer je de ISO waarde van 100 naar 200 zet, verdubbel je de lichtgevoeligheid van de sensor en verhoog je de belichting met 1 stop. Wanneer je de ISO waarde van 1600 naar 800 zet halveer je de belichting met 1 stop.
Stops kun je onderling wisselen
Diafragma, sluitertijd en ISO zijn aan elkaar verbonden en dus zijn ook de stops van deze elementen met elkaar verbonden.
Wanneer je bijvoorbeeld het diafragma vergroot met 1 stop, kun je de sluitertijd 1 stop sneller maken zonder dat er ook maar iets veranderd aan de belichting.
Ik zal even een goed voorbeeld geven met echte waardes:
Je wilt een foto maken waar de belichting goed bij is wanneer je gebruikt maakt van de volgende instellingen: Een sluitertijd van 1/60 van een seconden, een diafragma van f/8 en een ISO van 200.
Nadat je de foto hebt gemaakt ontdek je echter dat het onderwerp op de foto bewogen is. Om dit probleem op te lossen moet je de sluitertijd met 1 stop aanpassen naar 1/125.
Wanneer je nu een foto maakt is de foto niet meer helemaal goed belicht en aan de donkere kant. Je geeft de sensor tenslotte de helft van de tijd minder om licht op te vangen in vergelijking met de vorige foto. Je hebt dus met een snellere sluitertijd de belichting met 1 stop verlaagd.
Om dit te corrigeren moet je ergens anders de stop weer terughalen. Dit kun je doen door het diafragma groter te zetten. Wanneer je het diafragma van f/8 naar f/5.6 aanpast, verhoog je de belichting weer met 1 stop. Je bent nu weer bij de originele belichting die goed was waar je mee begon.
Een andere manier om de belichting terug te krijgen is door de ISO van 200 naar 400 te zetten. Dit is wederom een verhoging van 1 stop.
Zoals je ziet zijn stops eigenlijk een eenvoudige manier om de instellingen van je camera aan te passen zonder dat je de belichting op de foto verpest.
Tussenstops
Het is mogelijk dat jouw camera verschillende waardes tussen de waardes heeft die hierboven op de afbeeldingen staan weergegeven. Dit is hedendaags bij de meeste digitale camera’s het geval.
Dat er tussenstops (tussenwaarden) zijn komt omdat je digitale camera met een halve of 1/3e van een stop werkt. Zo kan het diafragma bijvoorbeeld in plaats van f/4 naar f/5.6 eerst naar f/4.5 en f/5.0 gaan. Hetzelfde is dan ook mogelijk bij de sluitertijd en de ISO.
Dit maakt verder voor het verhaal over stops niet uit, 1 hele stop blijft een halvering of verdubbeling. Je moet alleen iets verder draaien aan het draaiwiel op je camera om bij een hele stop te komen.
Wat je moet overwegen tijdens het wisselen van stops
Bij het instellen van de goede belichting moet je niet vergeten wat voor invloed alle elementen op je foto’s kunnen hebben.
Ik zal voor het gemak nog even de invloeden opsommen voor je:
- Het diafragma heeft invloed op de scherptediepte van een foto.
- De sluitertijd bepaald of er beweging op de foto te zien is of niet.
- De ISO produceert digitale ruis en heeft invloed op de kwaliteit van de foto.
Het is dus goed uitkiezen welk effect je aan de foto mee wilt geven en welke instellingen hier het beste resultaat voor geven. Het wisselen van stops kan je hier goed de controle over geven.
