De belichtingsdriehoek: Diafragma, Sluitertijd en ISO

Een foto wordt gemaakt door het licht dat op de sensor van de camera valt. Het licht dat op de sensor valt wordt geregistreerd en omgezet in een digitaal signaal waardoor de foto goed opgeslagen wordt.

Wanneer je foto’s wilt maken in de handmatige stand is het dus heel verstandig om alles over de belichting te weten en hoe je dit kunt beïnvloeden.

Bij een digitale camera zijn er drie elementen die te maken hebben met licht en hoe dit samengaat met de camera. Deze drie elementen worden samen ook wel de belichtingsdriehoek genoemd.

De belichtingsdriehoek

Belichtingsdriehoek

De drie elementen die de belichtingsdriehoek vormen zijn:

  1. Diafragma – Het licht komt als eerste door het diafragma heen. Het diafragma bepaald ook de hoeveelheid licht dat tegelijkertijd door de lens kan komen.
  2. Sluitertijd – De sluitertijd heeft invloed op hoe lang er licht op de sensor van de camera kan vallen.
  3. ISO – De ISO bepaald de lichtgevoeligheid van de sensor in je digitale camera.

Je kunt op deze website voor alle drie de elementen een apart artikel vinden met een uitgebreide uitleg over het element. Ik raad je zeker aan om deze artikelen te lezen.

Hieronder staat nog wat basis informatie om je te laten begrijpen wat deze elementen nog meer doen.

  • Het diafragma heeft invloed op de scherptediepte van een foto.
  • De sluitertijd bepaald of de foto scherp is of dat je beweging op de foto ziet.
  • De ISO produceert digitale ruis en heeft invloed op de kwaliteit van de foto.

Wanneer je een van deze drie elementen aanpast, heeft het direct invloed op de andere elementen. Elke wijziging betekent meer of minder licht dat op de sensor van de camera kan vallen.

Elke instelling van een element die je aanpast moet je dus weer compenseren met een instelling van een ander element om een goed belichte foto te krijgen.

Je kunt dus niet alleen het diafragma verkleinen (groot getal) zonder dat je de sluitertijd langer maakt. Wil je de sluitertijd niet al te lang maken, dan kun je deze door de ISO te verhogen weer wat korter maken.

Het raam metafoor

Raam metafoor fotografie

Foto door Meghannash

Er zijn verschillende metaforen om de belichtingsdriehoek uit te leggen. Ik zal hieronder het “raam” metafoor beschrijven.

Beeld je eens in dat je camera een raam is met luiken die je open en dicht kunt doen.

Het diafragma is de grootte van het raam. Hoe groter het raam, hoe meer licht er naar binnen kan komen om de kamer lichter te maken.

De sluitertijd is de tijd dat de luiken van het raam open staan. Hoe langer de luiken open zijn, hoe langer er licht naar binnen kan komen.

Beeld je nu eens in dat je in de kamer staat en een zonnebril op hebt. Je ogen worden ongevoelig voor het licht dat binnenkomt. Dit is net zo als met een lage ISO.

Er zijn een aantal manieren om de hoeveelheid licht in de kamer te verhogen. Je kunt de tijd dat de luiken open staan vergroten (langere sluitertijd), je kunt het raam nog groter maken (diafragma vergroten) of je kunt je zonnebril afzetten (ISO verhogen).

Deze metafoor zegt het allemaal niet perfect, maar ik hoop dat je het idee een beetje snapt.

Om de belichting goed te kunnen instellen moet je oefenen

Het is lastig om de belichting voor een foto altijd goed in te stellen. De beste manier om het te leren is door te oefenen en niet meer de automatische stand te gebruiken.

Het is belangrijk dat je onthoud dat een aanpassing in een element niet alleen invloed heeft op de belichting van de foto, maar ook invloed heeft op de andere twee elementen.

Alle elementen hebben ook hun voor- en nadelen. Het diafragma veranderen zorgt voor verandering in de scherptediepte, de sluitertijd veranderen heeft invloed of de beweging “bevroren” is op de foto en wanneer je de ISO aanpast, dan beïnvloed je de digitale ruis op de foto.

Het mooie aan digitale camera’s is dat het je in ieder geval geen geld kost om dit allemaal te oefenen. Je kunt zoveel foto’s maken als je wilt met welke instellingen dan ook.

Lichtmeter op je camera

Alle moderne camera’s hebben tegenwoordig wel een ingebouwde lichtmeter die op het scherm van je camera wordt weergegeven.

Tijdens het oefenen is het verstandig om te letten op deze lichtmeter, zo kun je het best leren wat volgens de camera een goede belichting voor de foto is op dat moment.

LichtmeterDe belichting is (volgens de camera) goed wanneer het “naaldje” precies in het midden staat. Op de lichtmeter hiernaast kun je zien dat de lichtmeter aangeeft dat het zwaar onderbelicht is.

Je hebt verder ook nog verschillende standen waarin je kunt fotograferen om te oefenen met de belichting.

Fotograferen in verschillende camerastanden

Het kan een beetje eng zijn om direct alles te moeten instellen als je voorheen alleen de automatische stand hebt gebruikt. Gelukkig hoef je niet direct de manuele stand te gebruiken en kun je ook eerst oefenen door alleen het diafragma of de sluitertijd in te stellen.

De standen heten per cameramerk net iets anders, bekijk dus altijd de handleiding voor de juiste benaming van de stand waarin je wilt fotograferen. Het verschilt per camera of je de ISO handmatig moet instellen of dat dit ook berekend wordt door de camera.

Diafragma stand

Met de diafragma stand kun je handmatig het diafragma instelling door aan het draaiwieltje te draaien. De camera zoekt vervolgens zelf de juiste sluitertijd erbij die volgens de lichtmeter van de camera klopt. Deze stand wordt op een Canon camera aangegeven als Av en op een Nikon camera als A.

Sluitertijd stand

De sluitertijd stand doet eigenlijk precies hetzelfde als de diafragma stand, alleen dan natuurlijk voor de sluitertijd. Wanneer je de sluitertijd aanpast door aan het tandwieltje te draaien, dan zal de camera het juiste diafragma uitzoeken om de foto correct te belichten. De afkorting voor de sluitertijd stand is op een Canon camera Tv en op een Nikon camera S.

Manuele stand

Met de manuele stand zal je alles zelf moeten instellen. Het diafragma, de sluitertijd en de ISO, het moet allemaal.

Deze stand wordt vaak gebruikt door ervaren fotografen die de volledige controle over de foto willen hebben en weten welke instellingen waar nodig zijn. De lichtmeter zal nog wel zichtbaar zijn om een indicatie te geven of de foto goed genoeg belicht wordt. De afkorting voor de manuele stand is voor zowel Canon als Nikon de letter M.

Succes met oefenen.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in